ავტორი: ქეთი ხატიაშვილი
რა მოვლენები ვითარდება არჩევნების წინ ოპოზიციასა და მმართველ პარტიაში? რა ტენდენციები იკვეთება და როგორია ის ახალი რეალობა, რომელიც ბიძინა ივანიშვილის პარტიაში გამოჩენით შეიძლება დადგეს? ამ და სხვა საინტერესო საკითხებზე „პრაიმტაიმს“ ფსიქოლოგი ზურაბ ბიგვავა ესაუბრა:
– ბატონო ზურაბ, ჰოლანდიაში შეკრებით მინდა დავიწყო. წინა კვირას სააკაშვილი, ჩემი შეფასებით, ერთუჯრედიან პარტიებს შეხვდა და წინასაარჩევნო გაერთიანება დააანონსა. ფიქრობთ, რომ, ამ პარტიებთან ერთად, ის საინტერესო პოლიტიკურ პროცესს შექმნის?
– ვფიქრობ, ერთუჯრედიანი მკაცრი ნათქვამია, ისინი ძალიან პატარა პარტიები არიან და მათ არანაირ არჩევნებში არანაირი შანსები არ აქვთ. ეფემერულ შანსზე შეიძლება მხოლოდ საუბარი, ისიც იმ შემთხვევაში, თუ რაღაც გაერთიანებას მართლაც შექმნიან. თუმცა, ამის ალბათობაც ძალიან დაბალია. ოპოზიციამ მოლაპარაკება ვერასოდეს შეძლო. ახლა სააკაშვილისთვის ყოველი პოლიტიკური აქტივობა მნიშვნელოვანია, თორემ როდის იყო, ასეთ პარტიებს ელაპარაკებოდა? ზოგიერთი მათგანი სატელიტი იყო, თორემ პოლიტიკოსებად მათ არასოდეს აღიქვამდა.
ამსტერდამში სააკაშვილი თავისავე პარტიის განშტოებებს შეხვდა. რა თქმა უნდა, ამას სერიოზულად არავინ უყურებს.
– ასეთი შეხვედრა ელექტორატზე შთაბეჭდილების მოსახდენად სჭირდება?
– დიახ, იმის საჩვენებლად, რომ რაღაც პოლიტიკურ აქტივობას აწარმოებს, რომ ვითომპოლიტიკოსებთან აქვს საქმე. ის ამბობს, რომ ხელისუფლებას პოლიტიკური კლასის განადგურება სურს, ეს იმ ოპერიდან არის, როცა ამბობენ ხოლმე: ჩვენ ვართ ძლიერები და ჩვენს წინააღმდეგ სერიოზული დევნა მიდის.
NDI-ს კვლევებშიც კარგად გამოჩნდა, რომ ელექტორატს პოლიტიკოსების მიმართ ნიჰილიზმი აქვს. ხელისუფლება სამჯერ მეტად რეიტინგულია, ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ხელისუფლება პოლიტიკოსებს კი არ ებრძვის, არამედ საზოგადოების პულსზე უდევს ხელი და ამიტომაც საზოგადოების მხარდაჭერაც აქვს.
– საინტერესოა, რომ პოლიტიკოსები რაც შეიძლება რადიკალურები არიან თავიანთ გამონათქვამებში, განცხადებებში, რათა პოპულარობაც მოიპოვონ, თუმცა, იგივე NDI-ს კვლევები აჩვენებს, რომ ამ აგრესიასა და რადიკალიზმს მომხრე არ ჰყავს, თუმცა, ოპოზიციაში მიაჩნიათ, რომ სწორედ ეს არის ახლა „მოდაში“.
– ხალხი ხედავს, რომ, რასაც ისინი ყვირიან ან იკვეხნიან, არ სრულდება და ეს მათზე, რა თქმა უნდა, გავლენას ახდენს. ამომრჩეველზე ეს უარყოფითად მოქმედებს.
ოპოზიცია, ისევე როგორც მედია, – და ჩვენ ვხედავთ, როგორ იმატებს როგორც გაზეთების, ისე ტელევიზიების რიცხვი, – ამბობს, რომ ყველაფერი ძალიან ცუდად არის; რომ ქვეყანა კატასტროფის წინაშე დგას; რომ კორუფცია იმატებს, კრიმინალური მდგომარეობა მძიმდება... ისეთ სურათს დახატავენ ხოლმე, გარეთ გასვლა არ მოგინდება. მაგრამ გონიერი ადამიანი ხომ ხედავს რეალობას? და როგორია ეს რეალობა? ნახეთ, რამდენი სახლი შენდება და ყველა იყიდება. ნახეთ, რამდენი ახალგაზრდაა ჩართული სტარტაპებში და საკუთარი ბიზნესის აწყობას ცდილობს. ისინი ხედავენ პერსპექტივას და ცდილობენ, ყველაფერი გააკეთონ უკეთესი მომავლის შესაქმნელად.
იცით, ვფიქრობ, ახალ გარემოსთან ადაპტაციის პროცესი ნელა, მაგრამ მაინც მიდის. ახლა ცოდნას დიდი ყურადღება ექცევა, ყველა ეძებს კარგ ძიძას, კარგ მასწავლებელს, კარგ ექიმს. ცოდნა გახდა მოთხოვნადი და ახალგაზრდები განსაკუთრებულად კარგად ხედავენ ამის აუცილებლობასა და უპირატესობას. და ასაკშიც არ არის საქმე, მთავარი ის კი არ არის, ორი უმაღლესი გქონდეს დამთავრებული, მთავარია იმ საქმის ცოდნა, რასაც აკეთებ, თორემ შეიძლება უმაღლესი განათლება არ გქონდეს, მაგრამ მოთხოვნადი იყო.
გარემოსთან, თანამედროვე მოთხოვნებთან ადაპტაციის პროცესი ნელა მიდის. ბევრი მიხვდა, რომ ახლა სხვა უნარებია საჭირო და ამ უნარების გამოყენებით ცდილობენ საზოგადოებაში ადგილის დამკვიდრებას.
ასე რომ, ვითარება გაცილებით პოზიტიურია, ვიდრე ეს ჩანს, მაგალითად, იგივე მედიასაშუალებებში.
ძალიან დადებით ტენდენციად შეიძლება ჩაითვალოს ის, რომ ქვეყანაში სტაბილურობაა. ჩვენ არ ვართ ჩართული ომებში, არ არის იმის საშიშროება, რომ, მაგალითად, ოპოზიცია და „ქართული ოცნების“ მომხრეები ერთმანეთს დაეტაკონ. ისინიც უკეთეს მომავალზე არიან ორიენტირებულნი. ერთი ამერიკელი გენერალი წერდა, რომ პატრიოტიზმი – ეს არის იშრომო და აკეთო ის საქმე, რაც კარგად გამოგდისო. ნამდვილად ასეა, ქვეყნისთვის შრომაა პატრიოტიზმი და არა გულზე მჯიღის ცემა.
– NDI-ს კვლევები ახსენეთ... მახსოვს, ადრე არ გქონდათ მის მიმართ ნდობა.
– კი, იყო რაღაც კითხვის ნიშნები და ღიადაც დავაფიქსირე ჩემი აზრი. რაც შეეხება ამ კვლევას, ძალიან გამიკვირდა, რომ, მაგალითად, დავით ბაქრაძეს მაღალი რეიტინგი ჰქონდა. ეს ჩემთვის გაუგებარია. ის ხომ აქტიურ პოლიტიკაში არ არის? ამიტომაც საინტერესოა, კონკრეტულად როგორ იყო შეკითხვა დასმული, განსაზღვრება როგორი იყო. მაგალითად, თუ იყო: რომელი პოლიტიკოსი მოგწონთ? ბაქრაძე გაუგებარია. მაგრამ თუ იყო: რომელი პოლიტიკოსი არ გაღიზიანებთ? მაშინ ბაქრაძის დასახელება გასაგებია. სხვა შემთხვევაში არა მგონია, ქართველი საზოგადოება ბაქრაძეს პერსპექტიულად აღიქვამდეს.
– თქვენთვის რომ ეკითხა NDI-ს, ვის დაასახელებდით ოპოზიციაში პერსპექტიულ პოლიტიკოსად?
– არიან საინტერესო პოლიტიკოსები, მაგალითად, იგივე გიორგი ვაშაძე. მას საინტერესო იდეები აქვს და აქცენტს მომავალ თაობაზე აკეთებს.
– რამდენად სავარაუდოა, რომ საპრეზიდენტო არჩევნებში დავით ბაქრაძე და გიორგი ვაშაძე დაუპირისპირდნენ ერთმანეთს ოპოზიციიდან?
– არ არის გამორიცხული. ვაშაძე, წესით, უფრო ძლიერად და საინტერესოდ გამოიყურება.
– თუკი მარგველაშვილი საარჩევნო მარათონში არ ჩაერთვება...
– ძალიან ეჭვი მეპარება, რომ მარგველაშვილმა არჩევნებში მონაწილეობა მიიღოს. მისი კარგად მესმის. მას ჰქონდა გარკვეული მოსაზრებები თავისი „ენჯეოშნიკური“ წარსულიდან. ის ხომ სამოქალაქო მოძრაობასთან იყო დაკავშირებული...
– რაკი „ენჯეო“ და სამოქალაქო მოძრაობა ახსენეთ, ფიქრობთ, რომ პოლიტიკაში ისინი იმ მოსაზრებებისა და იდეების მძევლები ხდებიან, რომელიც კონკრეტული მომენტისთვის საზოგადოებაში მოდაშია?
– კი, ხშირად ასე ხდება და ეს ტრენდია. უკვე ტრადიციაა. ვინც სამოქალაქო საზოგადოებაშია ჩართული, ისინი გარკვეულ ჩარჩოში ექცევიან ხოლმე. პოლიტიკაში გადასვლა ძალიან უჭირთ.
მაგალითად, მე შეხედვისთანავე ვცნობდი „ედეპეშნიკებს“. თავისებური სიარულის მანერა, საუბარი და წვერ-ულვაშიც კი ჰქონდათ.
ასეა საზოგადოებრივ მოძრაობაში ჩართული ხალხიც, „ენჯეოშნიკები“. იდეები არ არის ცუდი... ეს იდეები ისე აქვთ თავში ჩანერგილი, თითქოს ფიცი აქვთ დადებული, რომ ყველა შემთხვევაში დაიცავენ ამ იდეებს.
– და არსებობს კონფლიქტი ამ იდეებსა და სახელმწიფო ინტერესებს შორის? ისინი იდეებს უფრო წინ აყენებენ?
– ეს კონფლიქტი არსებობს. ამიტომაც პოლიტიკაში უჭირთ გადასვლა, პოლიტიკა სხვა რამეა, ის რეალურ სიტუაციას ემყარება, „ენჯეოშნიკები“ კი იდეალისტები არიან . მაგალითად, მამარდაშვილმა თქვა: სამშობლო მიყვარს, მაგრამ ჭეშმარიტება სამშობლოზე მეტიაო. მამარდაშვილი ვერასოდეს მოვიდოდა ხელისუფლებაში და ვერ იქნებოდა ხელისუფლების წევრი. მარგველაშვილიც ხომ ფილოსოფოსია...
– ოპოზიციაში ორი ფიგურა ჩანს – ვაშაძე და ბაქრაძე... მაგრამ ახლა მინდა მმართველ გუნდში არსებულ ფიგურებზე ვისაუბროთ... ისე გამოჩნდა, თითქოს არსებობს წითელი თუ არა, გამყოფი ხაზი ახალგაზრდებსა და „ქართული ოცნების“ პირველ თაობას შორის...
– ასე ვერ ვიტყოდი. მეტ-ნაკლებად ვიცნობ ამ ხალხს. უნარიანი ახალგაზრდები არიან, პრეტენზიულები, აქვთ ამბიცია, გახდნენ ძლიერი პოლიტიკური ფიგურები. ვიღაცას შეიძლება ჰგონია, რომ მათ ადრე დაიწყეს პოლიტიკის სადავეების ხელში აღება. მაგრამ ეს ადამიანური ფაქტორია და ის პროფესიულ ზრდასთან და საკუთარი სტატუსის დამკვიდრებასთან არის დაკავშირებული.
ეს არ არის პარტიული კრიზისი, მით უმეტეს, პოლიტიკური კრიზისი. ოპოზიციის მოგონილია ეს კრიზისი.
ისე, კარგი იქნება, თუ პოზიტიური კრიზისი (ასეთიც არსებობს) ჩამოყალიბდება. ეს მხოლოდ ორგანიზაციის განვითარების მაჩვენებელია. კრიზისი როდის დგება, როცა ორგანიზაცია წინ მიდის, მაგრამ რაღაც ეტაპზე ჩერდება, იმიტომ რომ რაღაც ისე არ გამოდის. კრიზისი თუ არ დადგა, მაშინ გამოდის, ჭაობში ხარ, არსად არ მიდიხარ და უბრალოდ ერთ ადგილს ტკეპნი. ასე რომ, „ქართული ოცნების“ შემთხვევაში, ეს უფრო ორგანიზაციული კრიზისი იყო. ბიძინა ივანიშვილის დაბრუნების ერთ-ერთი მიზეზი ესეც არის: ორგანიზაცია არის გასაზრდელი იდეოლოგიურად, ეგზისტენციალურად, ფსიქოლოგიურად. ის უფრო ეფექტიანი და ქმედითი უნდა გახდეს. სხვანაირად შემდგომი ნაბიჯები, სახელმწიფო დონის ნაბიჯები ვერ გადაიდგმება.
– ელოდებოდით ბიძინა ივანიშვილის გამოჩენას?
– ეს ყველაზე ოპტიმალური ვარიანტი იყო. პრემიერად მისი დაბრუნება არ იქნებოდა სწორი და მართებული, პრეზიდენტობაზე კენჭისყრა ნონსენსია, რა თქმა უნდა.
თავიდანვე არასწორი იყო იმაზე საუბარი, რომ ივანიშვილი პოლიტიკიდან წავიდა, არსადაც არ წასულა. წავიდა აქტიური პოლიტიკიდან, მაგრამ ამბობდა, რჩევებს ვაძლევო და როგორ წავიდოდა? მისი დაბრუნების ერთ-ერთი მიზანი, ჩემი აზრით, არის მის მიერ დაფუძნებული ორგანიზაციის შემდგომი განვითარება ყველა თავისი ნიუანსით. ეს „ქართული ოცნების“ მომხრეებისთვის დიდი სტიმული იქნება, რათა მომავალშიც სწორედ ამ პოლიტიკურ ძალას დაუჭირონ მხარი.
– ოპოზიციამ არჩევნების წინ ერთ-ერთი მუდმივად სალაპარაკო თემა არაფორმალური მმართველობის შესახებ დაკარგა და რა თემებს წამოსწევს, თქვენი აზრით, საპრეზიდენტო არჩევნებზე?
– ტრადიციულ თემებს. ბევრს ილაპარაკებს კორუფციაზე, მაგრამ ვერ დაამტკიცებს, მხოლოდ ილაპარაკებს. შეიძლება ერთი-ორი მაგალითი მოიყვანოს კიდეც, კორუფციის ბრალდებით სამართალდამცველები იჭერენ ხოლმე ვიღაცებს. როგორც ყოველთვის, იტყვიან, რომ ქვეყანა ჭაობში ჩაიძირა, ოღონდ ვერ დაასაბუთებენ. ოპოზიციას აქვს ეს კომფორტი, რომ შეუძლია, ყოველგვარი არგუმენტის გარეშე ილაპარაკოს. იქნება ხეების გადატანაზე ბევრი საუბრები და ასე შემდეგ. სალაპარაკოს იპოვიან.
– ჩემთვის პირადად ძალიან საინტერესო იყო, რომ ბიძინა ივანიშვილმა მხარი ახალგაზრდა რეფორმატორებს დაუჭირა და პოლიტსაბჭოში პროგრესული და ძლიერი ფიგურები მოხვდნენ.
– ორგანიზაციას, რომელსაც ახალგაზრდული საყრდენი არ ჰყავს, მომავალი არ აქვს. ისინი პოლიტიკაში ახლა მოვიდნენ. ნიჭიერები არიან და საინტერესო იდეები აქვთ, ესეც უნდა იყოს განმსაზღვრელი.
საერთოდ, პოლიტიკა სერიოზული უნარების ქონას გულისხმობს. თუ პარლამენტში ან პოლიტიკაში, ზოგადად, ნაკლებად კომპეტენტურები არიან, მაშინ იწყება უბედურება, ყველას უჩნდება იმის განცდა, რომ თავადაც შეუძლია, იყოს თავმჯდომარე, პარლამენტის წევრი ან პრეზიდენტი. უჩნდება პრეტენზია, რომ მასაც შეუძლია, სადმე წავიდეს, შამპანური დალიოს, რაღაცას ხელი აუწიოს... მაგრამ მერე აღმოჩნდება, რომ ამა თუ იმ პოზიციაზე ყოფნა სერიოზული პრობლემის გადაწყვეტას გულისხმობს, ამას კი შესაბამისი უნარები სჭირდება. ნელ-ნელა ამისკენ მივდივართ კიდეც. ახლა უფრო პროფესიონალები არიან პარლამენტში, ვიდრე წინა მოწვევის პარლამენტში იყვნენ.
– ბიძინა ივანიშვილი პოლიტიკური მაგნიტის მქონე ფიგურაა, ის საკმაოდ ჭრელი გემოვნებისა და შეხედულების ელექტორატს იზიდავს, სხვას „ქართულ ოცნებაში“ ვის დაასახელებდით, ვინც ახლა ლიდერის პოზიციაზე იკვეთება?
– ლიდერობის კვლევა როცა დაიწყეს, გაირკვა, რომ ლიდერი ყველაზე ძლიერი კი არ იყო, არამედ აგრესიული – ვინც არ ეპუებოდა არავის. აგრესიულობა, ოღონდ პოზიტიური აგრესიულობა, ლიდერობის ერთ-ერთი თვისებაა. დღეს პოზიტიურად აგრესიულ ლიდერზე არის მოთხოვნა. ლიდერობის ფორმირების საკითხი ბევრ სხვა რამესთან არის დაკავშირებული, მათ შორის გარემოებებზე, სწორი იდეის ქონაზე. და შენ მხოლოდ იდეის მატარებელი კი არ უნდა იყო, არამედ მისი გატარებაც უნდა შეგეძლოს, უნდა შეგეძლოს ამ იდეის გარშემო გუნდის შემოკრება და ხალხისთვის მისი მიწოდება. ჯერჯერობით ასეთი უკონკურენტო ლიდერი არის ბიძინა ივანიშვილი.
რაც შეეხება სხვებს, ლიდერი ბევრია, მაგალითად, გიორგი კვირიკაშვილი, კახა კალაძე, გახარია, წულუკიანი, ბახტაძე, .. ეს ის ფიგურები არიან, რომლებიც უკან არ იხევენ, აქვთ იდეები და ახორციელებენ მათ.
ჩვენ შეიძლება ნელა, მაგრამ წინ მივიწევთ და ვვითარდებით. ბოლო პროცესებიც სწორედ ამაზე მეტყველებს...