ავტორი: ქეთი ხატიაშვილი

საპრეზიდენტო მარათონის დასაწყისში ნინო ბურჯანაძე ამბობდა, რომ ის ყველაზე ღირსეული კანდიდატია. თუმცა, მოგვიანებით განაცხადა, რომ არჩევნებში მონაწილეობას არ იღებს. ამ დროისთვის სალომე ზურაბიშვილს თავისი კანდიდატურა უკვე დაყენებული ჰყავდა, ყველას ესმოდა, რომ „ქართული ოცნება“ სწორედ მას დაუჭერდა მხარს. 

რატომ მოხსნა საკუთარი კანდიდატურა ნინო ბურჯანაძემ? ვის დაუჭერს ის მხარს? როგორ იხსენებს სალომე ზურაბიშვილს ვერტიკალზე და ოპოზიციაში და რა გეგმები აქვს? „პრაიმტაიმის“ ამ და სხვა კითხვებს ნინო ბურჯანაძე პასუხობს:

– ქალბატონო ნინო, როცა თქვენ ამბობდით, რომ თქვენზე ღირსეული კანდიდატი არ არის, იმასაც დასძენდით, რომ ასეთი კანდიდატურის გამოჩენის შემთხვევაში მხარს მას დაუჭერდით. სავარაუდოდ, მათ შორის, ვინც დღეს საარჩევნო მარათონზე გამოჩნდნენ, თქვენთვის ღირსეული არავინ არ არის, რაკიღა, როცა არჩევნებში მონაწილეობაზე უარი თქვით, მხარი არავისთვის არ დაგიჭერიათ...
– ჩემი მხრიდან კანდიდატურის არდაყენება, ალბათ, გამორიცხული არ იყო, თუნდაც იმიტომ, რომ ყველანი ვხედავდით, როგორ ვითარდებოდა პროცესები – პრაქტიკულად საარჩევნო კამპანიის დაწყებამდე ერთი თვით, თვე-ნახევრით ადრე პრეზიდენტის ისედაც შეზღუდული უფლებამოსილება ხელისუფლებამ კიდევ უფრო შეზღუდა. მოხდა საპრეზიდენტო ინსტიტუტის აბსოლუტური გაბაიბურება, რამაც მოსახლეობაზე ძალიან ცუდი ზეგავლენა იქონია. ახლაც შემიძლია გითხრათ, რომ შეზღუდული უფლებების პირობებშიც კი მე გაცილებით მეტს გავაკეთებდი ამ პოსტზე, ვიდრე ნებისმიერი სხვა ადამიანი, ვინც დღეს ამ თანამდებობაზე განიხილება. მაგრამ, რა თქმა უნდა, აუცილებელი გარღვევის მიღწევას ვერ შევძლებდი როგორც ქვეყნის საშინაო, ისე ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის მიმართულებით.  

– რუსეთს გულისხმობთ?
– არამარტო. ზოგადად, მიმაჩნია, რომ ქვეყანაში ყველა მიმართულებით კრიზისია. შესაძლოა, სწორედ რუსეთის მიმართულებით გამეკეთებინა მეტი, მაგრამ ეს არ არის ერთადერთი, რაც ჩემი ამოცანების სფეროში შედის. 
ამავდროულად მე ვხვდებოდი მოსახლეობას, მაინტერესებდა მათი განწყობები. ეს განწყობები ჩემთვის გადაწყვეტილების მიღების კუთხით ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყო. თუმცა, აღმოჩნდა, რომ გაყალბების შემთხვევაში, – და არჩევნები აუცილებლად გაყალბდება, – მოსახლეობა მზად არ არის საკუთარი ხმების დასაცავად. ხალხი მიიჩნევს, რომ პრეზიდენტს არაფერი აღარ შეუძლია. ასეთი განწყობა აქვს თავად ხელისუფლებას, მათ შორის კონსტიტუციაზე მუშაობის დროსაც, ამან კი ხალხში საშინელი ნიჰილიზმი გააჩინა. ისინი ფიქრობენ: რა მნიშვნელობა აქვს, საერთოდ ვინ იქნება პრეზიდენტი? მაინც არაფრის უფლება არ აქვს და მაინც ვერაფერს გააკეთებს. 

და როცა ხალხში მასობრივად დავინახე ეს განწყობა, რომლის შემოტრიალებაც უკვე პრაქტიკულად შეუძლებელი იყო და დავინახე, რომ საზოგადოება არ არის მზად იმისთვის, რომ გაყალბებულ არჩევნებში საკუთარი ხმა დაიცვას – და აუცილებლად გაყალბდებოდა არჩევნები, თუკი მე მასში ჩავერთვებოდი – მივხვდი, რომ ტყუილ ბრძოლაში არ უნდა შევსულიყავი.   

ამ ბრძოლას არანაირი აზრი და პერსპექტივა არ ჰქონდა: მოგების შემთხვევაში არანაირი ბერკეტები არ მექნებოდა – და ჩემთვის განსაკუთრებით რთული იყო ეს მომენტი, იმიტომ რომ პარლამენტში წარმომადგენელი არ გვყავს. მარტო ვიქნებოდი ამ ბრძოლაში და იქნებოდა სრული დაპირისპირება – მივიღებდი მხოლოდ კომფორტულ გარემოში ოპოზიციონერობას: მე ვიქნებოდი სასახლეში, ჩემი გარემოცვიდან 100 ადამიანი იქნებოდა დასაქმებული, ჩემი პარტიის აქტივისტებს, ალბათ, ნაკლებად დაჩაგრავდნენ. 

– მაგრამ რამდენად გულწრფელად ჟღერს თქვენი არგუმენტები? ერთია პრეზიდენტის შეზღუდული არგუმენტები, თუმცა მეორეა ის პერსპექტივა, რაც 2020 წლის არჩევნებისთვის თქვენ შეგეძლოთ საკუთარი პარტიისთვის მიგეცათ. აკი, თავადვე განაცხადეთ, რომ საპარლამენტო არჩევნებისთვის ემზადებით. 
– დიახ, მაგრამ, როგორც მოგახსენეთ, პრეზიდენტად გახდომის შანსი ამ ვითარებაში არ არსებობდა. თანაც, 2020 წელს არ ვამბობ, იმიტომ რომ შეიძლება ვადამდელი არჩევნებიც იყოს. მე დავიწყე ლაპარაკი ისეთი ძალის შექმნაზე, რომელიც უზრუნველყოფს საარჩევნო გარემოს შეცვლას. ასეთ საარჩევნო გარემოში არჩევნებს არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს. 

გეთანხმებით, რა თქმა უნდა, გარკვეულწილად, შენი პარტიის დახმარებაც შეიძლებოდა და მომავალი არჩევნებისთვის უკეთ მომზადებაც, მაგრამ ისევ და ისევ, არჩევნები გაყალბდებოდა და ჩემი გამარჯვება შეუძლებელი იქნებოდა, ასეთ საარჩევნო გარემოში ბრძოლას აზრი არ ჰქონდა.  

– ზოგიერთი ექსპერტი მიიჩნევს, რომ თუკი სალომე ზურაბიშვილი გახდება პრეზიდენტი, პრორუსულ ძალებსაც პარლამენტში გასვლის მეტი შანსი გაუჩნდებათ, ხედავთ რაიმე კავშირს? 
– ვერანაირს. არ ვიცი, ქალბატონი სალომე ზურაბიშვილი გახდება თუ არა პრეზიდენტი, ეს ერთი, და კიდევაც რომ გახდეს, მას ვერანაირი ბერკეტი ვერ ექნება იმისთვის, რომ რომელიმე ძალას ან მოეხმაროს ან ხელი შეუშალოს პარლამენტში მოხვედრაში. 

– კონსტიტუციური აკრძალვის გამო?
– ეგ ერთია, მაგრამ ქალბატონი სალომე ვერ იქნება იმ ძალის პრეზიდენტი, რომელიც შეძლებს რომელიმე ძალის ან შეყვანას ან არშეყვანას პარლამენტში. ეს აბსოლუტურად გამორიცხულია... თანაც, რატომ არის სალომე პრორუსული, სიმართლე გითხრათ, ესეც არ მესმის.
– გაიხსენეთ მისი პოზიციები იგივე 2008 წელთან დაკავშირებით...
– არასწორია ეს. ჯერ მე ვთქვი და მერე ქალბატონმა სალომემაც იგივე გაიმეორა: ჩვენ ვამბობთ იმას, რაც იყო რეალობაში. ეტყობა, ადამიანებს უჭირთ ამის თქმა. 
თუ ჰააგაში იმაზე იდავებ, რომ ომი რუსეთმა დაიწყო, წააგებ. რაც შეეხება პროვოკაციას, ეს სხვა არის. პროვოკაციები იყო ყველა მხრიდან: საქართველოს მხრიდანაც, ოსური მხრიდანაც, რუსული მხრიდანაც. 2008 წლის მაისში, როცა კონდოლიზა რაისს შევხვდი, მითხრა, ეგება არ აჰყვეთ პროვოკაციებსო და ეს სიტყვები სააკაშვილს სიტყვასიტყვით გადავეცი. როცა იცი, რომ ვიღაცას შენი პროვოკაციაზე წამოგება უნდა, ტვინის უჯრედები ოდნავ თუ მუშაობს, ამ პროვოკაციას არ უნდა წამოეგო. ეს არის ძალიან მარტივი. რაც შეეხება იმას, ვინ დაიწყო ომი, თუ ამაზე ვიდავეთ, აუცილებლად წავაგებთ, იმიტომ რომ არსებობს ტალიავინის დასკვნა, არსებობს რიჩარდ მაილსის გამოსვლა, არსებობს მათ შორის არაერთი სენატორის გამოსვლა. ისინი ამბობენ, რომ სააკაშვილი შეცდა, მაგრამ ომი მან დაიწყო. ბოლოს და ბოლოს, არსებობს „რუსთავი 2“-ზე გასული ოფიციალური ჩანაწერი, – რომელიც, ალბათ, მარტო მის არქივში არ არის, – სადაც სააკაშვილი 7 აგვისტოს საღამოს გამოდის და ამბობს, რომ რუსები არაფერს აშავებენო, არაფერში ერევიანო, შემდეგ ამბობს, ჩვენ აღვადგენთ ტერიტორიულ მთლიანობასო და შემდეგ გამოდის ყურაშვილი და ამბობს: დავიწყეთ ოპერაცია კონსტიტუციური წყობის აღსადგენადო. და შვიდში დაიწყო ცხინვალის დაბომბვა. ეს ელემენტარული სიმართლეა და ეს სიმართლე უნდა ვთქვათ...

– ტალიავინის დასკვნის განხილვას სტრასბურგში ვესწრებოდი, მას ამ ფრაზამდე აქვს მთელი თავი, სადაც  აღწერილია, როგორ ემზადებოდა რუსეთი ომისთვის... 
– გასაგებია. რა თქმა უნდა, რუსეთი ემზადება... როცა აპრილში პუტინი გეუბნება: თუ იქ, სადაც ჩემი სამშვიდობოები დგანან, შენ საომარ მოქმედებებს დაიწყებ, შემოვალ და დაგამარცხებ და ეს არ გააკეთო... დიახ, დიახ, იყო ასეთი სატელეფონო საუბარი სააკაშვილსა და პუტინს შორის, ამ საუბარს მეც ვესწრებოდი. ერთხელ მიშამ ამის შესახებ თავადაც მოჰყვა. ამ სატელეფონო საუბარს პირადად მე ვესწრებოდი. სააკაშვილმა ეს თვითონ მოჰყვა. როდესაც 58-ე არმია შენს საზღვრებთან წვრთნებს აწარმოებს და ამით პირდაპირ გეუბნებიან: არ დაიწყო ომი, თორემ ეს არმია შემოვა; როცა ივლისში, ომამდე სამი კვირით ადრე, აგზავნიან კარასინს და ასევე, გეუბნება: არ დაიწყო ომი, თორემ ამას კატასტროფა მოჰყვებაო და ამის მერე კიდევ ომს იწყებ, ვინ არის დამნაშავე? კარასინი ჩამოვიდა, შეხვდა ჯერ საგარეო საქმეთა მაშინდელ მინისტრს გრიგოლ ვაშაძეს, შემდეგ სააკაშვილს და ამის შემდეგ, მოითხოვა ჩემთან შეხვედრაც, მიუხედავად იმისა, რომ მე უკვე გადამდგარი ვიყავი. მე არ მინდოდა შეხვედრა, რაკიღა წამოსული ვიყავი, თუმცა, პირადად სააკაშვილმა და ვაშაძემ, ორივემ მთხოვეს, რომ შევხვედროდი. შევხვდი და მთავარი მესიჯი იყო: ქალბატონო ნინო, მე ველაპარაკე ყველას, მაგრამ, როგორც ჩანს, მათ ეს მესიჯი ვერ გაიგეს, დაბეჯითებით გთხოვთ, არ დაიწყოს საომარი მოქმედებები იქ, სადაც ჩვენი სამშვიდობოები დგანან, თორემ კატასტროფა მოხდება რუსეთისთვისაც და განსაკუთრებით საქართველოსთვის. 

– რას იტყვით „რუსთავი 2“-ის იმ კადრებზე, სადაც ჩანდა, როგორ ბომბავდნენ ქართულ სოფლებს, მშვიდობიან მოსახლეობას?
– საშინელებაა, ომი კარგი როდის იყო? აქამდე არ უნდა მიიყვანო საქმე. ნახეთ ხომ, სირიაში როგორ ბომბავს რუსეთი? ისე რომ დაებომბათ საქართველო, რამე დარჩებოდა?

– მადლობა რუსეთს?
– არა, მადლობა რუსეთს არა. ისინი უნდა დავსაჯოთ, ვინც საქმე აქამდე მიიყვანა. ჩემი ქმარი და შვილი იქ იყვნენ, კონფლიქტის ზონაში. როდესაც 2 ათასი რეზერვისტი გორის სკოლის ეზოში უპატრონოდ შეაგდეს და რუსეთის თვითმფრინავმა მათ ორჯერ გადაუფრინა, არ დაბომბა და ყუმბარები 500 მეტრში ჩამოაგდო. მემგონი, დამიზნებას მოახერხებდა, 2 000 კაცის ერთად მოკვლა რომ ნდომებოდათ.

– მათ იცოდნენ, რომ იქ გამოუცდელი რეზერვისტები იყვნენ?
– შეიძლება იცოდნენ კიდეც. არ გამიკვირდება, ყველაფერი სცოდნოდათ. მაგრამ 2 000 კაცის ერთად მოკვლა არ იყო, ეტყობა, გადაწყვეტილი. ესეც ფაქტია... აი, 500 მეტრში რომ ყუმბარა ჩამოვარდა, იმან მცირე კანტუზია მიაყენა ჩემს შვილს და ყურებიდან და ცხვირიდან სისხლი სდიოდა. ამას ახლა პირველად ვამბობ. ჩემი ქმარი, შვილი, ბიძაშვილი, მამიდაშვილი – ყველანი იქ იყვნენ, ისევე როგორც 26 მაისს... არავინ არ დამალულა კარადაში და ტახტის ქვეშ. ჩემი უმცროსი შვილი რეზიკო აგვისტოს ომის დროს ზაფხულის სკოლიდან წამოვიდა და აზერბაიჯანის გავლით შემოვიდა საქართველოში, მაშინ როცა ესენი აქედან გარბოდნენ. ოღონდ ის 15 წლის იყო, მეტის არა. 

– ერთია, როგორია თქვენი პოზიცია იმაზე, ვინ დაიწყო ომი, თუმცა, მოგვიანებით თქვენ არ იდექით უკვე იმ ცოცხალ ჯაჭვში, რომელიც ჩვეულებრივმა მოქალაქეებმა გააკეთეს... 
– რა მინდოდა იმ ჯაჭვში, გამარჯვებას ვზეიმობდით?

– ეს არ იყო გამარჯვების ზეიმი, ეს იყო პროტესტი რუსეთის წინააღმდეგ – ჯარი უკვე თბილისთან იდგა, პროტესტი და სოლიდარობა, მშვიდობისკენ მოწოდება... 
– არა, ეს იყო გამარჯვება. რუსეთს თბილისის აღების არანაირი სურვილი არ ჰქონდა, თორემ ძალიან მარტივად მოახერხებდა. იმიტომ რომ როდესაც იგოეთიდან ტანკები დაიძრა, მე დავურეკე სააკაშვილს და ვუთხარი: მითხარი, როგორ არის დაცული თბილისი და რა შეგვიძლია გავაკეთოთ, რომ უფრო დავიცვათ-მეთქი, მითხრა, არაფერიო. ის იჯდა მარტო თავის ერთადერთ ერთგულ მდივანთან ერთად, დანარჩენები ყველანი გაქცეულები იყვნენ. სად იყო ბოკერია, ბაქრაძე? არავინ გვერდით არ ჰყავდა. ალბათ, დაცვის წევრებიც იყვნენ. და მე ვიყავი ის ადამიანი, ვინც ცდილობდა, რომ გზა ეპოვა და ან ქალები გამოეყვანა ან რაღაც მეღონა, რომ არ დამეშვა ტანკების შემოსვლა. მაგრამ ტანკები გაჩერდნენ, იმიტომ კი არა, რომ მათ სააკაშვილის შეეშინდათ ან ჩვენი ჯარის, არამედ, იმიტომ რომ ასეთი იყო ბრძანება და მე ეს ზუსტად ვიცი...

– გასაგებია, მაგრამ ამ ჯაჭვში უბრალო მოქალაქეები ვიდექით...
– გულწრფელად გეტყვით, მაგ მიტინგზე ვაპირებდი მისვლას. ნამდვილად ვაპირებდი, ვუყურებდი ამ სიტუაციას და ვაპირებდი მონაწილეობას, მაგრამ როცა გავიგე ხელისუფლების გეგმის შესახებ – აპირებდნენ გამოეცხადებინათ, რომ ჩვენ გავიმარჯვეთ – ვიფიქრე, რომ იქ ჩემი ადგილი არ იყო. ხელისუფლების მთავარი არგუმენტი, როცა გამარჯვება გამოაცხადა, გამოდის, იყო ის, რომ მიშა და ბოკერია გადარჩნენ და დარჩნენ ხელისუფლებაში, ოღონდ 114 სოფელი რომ დავკარგეთ და ხალხი დაიხოცა და გაუბედურდა, ეს აღარ ითვლებოდა. 

– სააკაშვილი გეზიზღებათ?
– არა, არანაირი ზიზღი. ვერავისზე ვერ ვიტყვი, რომ მეზიზღება. მხოლოდ ერთ რამეს ვერ ვაპატიებ მიხეილ სააკაშვილს – ახალგაზრდებს მან იმის მტკიცება დაუწყო, რომ მე მოღალატე ვარ. ძალიან ბევრი რამ შემიძლია ვაპატიო, ის, რომ პირადად შეეხო ჩემს ღირსებასაც, ოჯახსაც, ზეწოლაც იყო. მაგრამ მან ძალიან კარგად იცოდა ჩემი ქვეყნის მიმართ დამოკიდებულება და მაინც გაბედა, ემტკიცებინა, ბურჯანაძე მოღალატეაო. 
იცით, მე პირველ რიგში პოლიტიკოსი ვარ და პოლიტიკოსმა თავის თავს ზიზღის უფლება არ უნდა მისცეს. მეორეც, მე ძალიან კეთილშობილ ოჯახში ვარ გაზრდილი და კეთილშობილმა ადამიანებმა გამზარდეს, ამიტომ ზიზღი ჩემთვის მიუღებელია. 

– არჩევნების თემას რომ მივუბრუნდეთ, ჩამოყალიბებული ხართ, ვის დაუჭერთ მხარს?
– არავის.

– არჩევნებზეც არ აპირებთ წასვლას?
– წავალ თუ არა, ჯერ არ ვიცი, მაგრამ თუ წავალ, ბიულეტენში ყველას გადავხაზავ, ამაზე ორი აზრი არ არსებობს. 

– 2008 წლის ომზე თქვენი და სალომე ზურაბიშვილის პოზიციები ემთხვევა, ლოგიკური იქნებოდა, მხარი მისთვის დაგეჭირათ... 
– ის, რომ ერთ საკითხში ჩვენი პოზიცია შეიძლება ერთმანეთს ემთხვეოდეს, არ ნიშნავს, რომ მე მას მხარს დავუჭერ. მე რომ ადამიანს მხარი დავუჭირო, მის პატიოსნებაში დარწმუნებული უნდა ვიყო. ქალბატონმა სალომემ საპრეზიდენტო კამპანია ტყუილით დაიწყო.

– რას გულისხმობთ? 
– იმას, რომ ის დამოუკიდებელი კანდიდატი არ არის. ეს არის ყველაზე ცუდი. ის რომ მართლა ყოფილიყო დამოუკიდებელი ან გამბედაობა ჰყოფნოდა, ეთქვა: დიახ, მე მინდა, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ მხარი დამიჭიროს იმიტომ რომ მე პრაქტიკულად ვარ მისი გუნდის წევრი და ეს მხარდაჭერა მომაგებინებს არჩევნებს, შესაძლოა, უფრო მეტი სიმპათიით ვყოფილიყავი მის მიმართ განწყობილი. 

– ეს ერთადერთი მიზეზია?
– ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია. სხვა მიზეზებზე საუბარი არ მინდა. 

– თქვენ მასთან ურთიერთობა გქონდათ როგორც ხელისუფლებაში, ისე ოპოზიციაშიც. ამბობენ, რომ სწორედ თქვენი მიზეზით მოიხსნეს ის მაშინ საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტიდან.
– არა, ეგ ტყუილია მე ქალბატონ სალომეს მოხსნასთან არანაირი კავშირი არ მაქვს. 

– მაგრამ თქვენ აქტიურობდით...
– მე უბრალოდ კომენტარი გავაკეთე მას შემდეგ, რაც გავიგე, რომ დილით სამსახურში მისულმა ქალბატონმა სალომემ, რომელსაც არ აწუხებდა ჩვენი ქაჯობა, საღამოს ქაჯები გვიწოდა, კომენტარი მე მხოლოდ ამაზე გავაკეთე. 

– ხმაური ხომ მას შემდეგ ატყდა, რაც თქვენ წახვედით ერთ-ერთ ქვეყანაში ვიზიტად და მან თქვენ იქ ელჩი კოტე ზალდასტანიშვილი მოხსნილი დაგახვედრათ და თქვენ ელჩის გარეშე დარჩით?
– კი ბატონო, მოგიყვებით მაშინ, როგორც იყო. მე ქალბატონ სალომეს ვექცეოდი განსაკუთრებული პატივისცემით მისი მინისტრობის დროს. არცერთ მინისტრს ისეთი ხაზგასმული პატივისცემით არ ვექცეოდი, როგორც მას. ჯერ ერთი, ბევრად არა, მაგრამ მაინც ჩემზე უფროსი იყო. მეორე, ქალბატონი იყო. მესამე, უცხო იყო საქართველოში და მეოთხე, არავისთან არაფერი გასაყოფი არ მქონდა. საკმარისად თვითკმარი ვიყავი თანამდებობითაც, ოჯახითაც, განათლებითაც. ასე რომ, არანაირი კომპლექსი არ მქონდა. 

ქალბატონი სალომე იყო საგარეო საქმეთა ერთადერთი მინისტრი, რომელსაც ყოველთვის ვუთანხმებდი უცხოეთში წასვლის წინ სასაუბრო თემებს. არ მჭირდებოდა, მაგრამ ასეთ ჟესტს ვაკეთებდი. ვხვდებოდი და ვსაუბრობდით, ვეკითხებოდი, ხომ არ უნდოდა მას რაიმე, ჩემი მხრიდან რომ გახმაურებულიყო. იგივე მოხდა ჩემი ბრიუსელში ვიზიტის წინაც. იქ იყო როგორც ორმხრივი ვიზიტი, ასევე იყო ვიზიტი ნატოსა და ევროკავშირში,  ვიცოდი, რომ ქალბატონ სალომეს აწ გარდაცვლილ ბატონ კოტე ზალდასტანიშვილის მიმართ ჰქონდა პრეტენზიები. ბუნებრივია, ვისაუბრეთ  ვიზიტზე, ვისაუბრეთ საკითხებზე, შევათანხმეთ პოზიციები. გარდა ამისა, ცხადია, ქალბატონ სალომეს ვუთხარი: ბუნებრივია, ახლა ჯერ არანაირი გადაწყვეტილება არ იქნება-მეთქი მიღებული ელჩთან დაკავშირებით, კიდევ საერთო კონსულტაციები გავმართოთ-თქო, რაზეც, რა თქმა უნდა, დამეთანხმა. ეს ხდება წინა ღამეს, სადღაც 10 საათზე, ღამის ორ საათზე მე ვჯდები თვითმფრინავში, ჩავდივარ ბრიუსელში, დილის 10 საათზე მაქვს შეხვედრა ხავიერ სოლანასთან, რომელიც მაშინ იყო ნატოს გენერალური მდივანი, მახლავს ელჩი კოტე ზალდასტანიშვილი. შევდივარ ხავიერ სოლანასთან, ის გვიღებს ძალიან თბილად და კარგად. შუა საუბარში, შემოდის მისი თანაშემწე და აწვდის მას ფურცელს. სოლანა დახედავს ფურცელს, შემოგვხედავს ჩვენ, დახედავს ფურცელს, შემოგვხედავს ჩვენ. და უცებ გვეუბნება: დიდი ბოდიში, ეს არაფერს არ ნიშნავს, ჩვენ გავაგრძელოთ საუბარი დიდი ხნის მეგობრები ვართ, – წესით, უნდა შეეწყვიტა საუბარი და გამოვეშვით შეხვედრიდან, – მაგრამ ბატონი ზალდასტანიშვილი უკვე ელჩი აღარ არისო. ეს ნორმალურია? გარდა ამისა, იგივე რუსეთის ბაზებთან დაკავშირებით არსებობდა შეთანხმებული პოზიცია, რომელზეც მე სოლანას ველაპარაკე, წინა საღამოს კი ეს პოზიცია შევათანხმე ქალბატონ სალომესთან, ასევე უშიშროების საბჭოსთან, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ არსებობდა წერილიც, სადაც განსხვავებული პოზიცია იყო დაფიქსირებული. და გაცილებით უარესი, ვიდრე მე ვაყენებდი. არ მინდა დეტალებზე საუბარი. ბუნებრივია, მე აღვშფოთდი. ეს იყო ინსტიტუტის უპატივცემულობა. მე უმნიშვნელოვანეს ვიზიტზე ელჩის გარეშე აღმოვჩნდი. სხვა შეხვედრებზე უკვე ბატონი კოტე აღარ დამყვებოდა. რომ არა ჩემი გამოცდილება, ვიზიტი ჩაშლის პირას იქნებოდა.
მაშინ მე ქალბატონი სალომეს მოხსნა არ მომითხოვია, არასოდეს მომითხოვია არავის მოხსნა, მე ვთქვი, რომ ეს საკითხი უნდა გაირკვეს.  

– ოპოზიციაში თქვენი ურთიერთობები აეწყო...
– კი, იმიტომ რომ მე ქალბატონი სალომეს პირადი მიუღებლობა არ მქონდა და ის ამაში დარწმუნდა. ოპოზიციაში ჩვენი ურთიერთობა იყო ძალიან ნორმალური და საქმიანი. ნამდვილად, ის ჯიუტად იდგა იმ პოზიციაზე, რაც მნიშვნელოვანი და სწორი იყო და მე მას ამას ვუფასებდი. თუმცა, დიდი იმედგაცრუება იყო, როცა 2010 წლის შემდეგ მან ბრძოლა მიატოვა და წავიდა. თქვა, აქ ბრძოლას აზრი არ აქვსო, მაგრამ ბრძოლას ყოველთვის აქვს აზრი და ჩვენ აქტიური ბრძოლა გავაგრძელეთ. 

– მოგებული სალომე დარჩა, სწორი პოზიცია აღმოჩნდა, რაც მას ჰქონდა? დღეს ის პრეზიდენტობის ერთ-ერთი რეალური კანდიდატია, თქვენ კი არჩევნებშიც არ მონაწილეობთ...
– ვერ გეტყვით... 

– პოლიტიკაში დარჩენას აპირებთ?
– რა თქმა უნდა. ბევრი გეგმა მაქვს, მათ შორის პარტიის რებრენდინგიც იქნება და სხვა ცვლილებებიც.